Wokół cerkwii...

Na brak pogody mieliśmy alternatywę - Muzeum Andy'iego Warhola w pobliskich Medzilaborcach.
Muzeum jest pierwszym, które zostało poświęcone czołowej Andy'emu Warholovi, królowi pop-artu. Znajdziemy w nim głownie prezentację prac i nieco szczegółów z życia Andy’ego Warhola.

 


Andy Warhol to amerykański artysta,  jeden z głównych przedstawicieli pop-artu, znany przede wszystkim z prostych i seryjnych kompozycji o wysokim kontraście kolorystycznym, do których używał techniki serigrafii. Wysoki kontrast kolorystyczny szczególnie interesował naszego Franeczka, który z wielkim ożywieniem patrzył na poszczególne obrazy.


Andy tworzył obrazy prezentujące produkty konsumpcyjne z przeciętnej amerykańskiej lodówki, tj.: puszki Coca-Coli czy zupy pomidorowej Campbell, oraz przedmioty z życia codziennego, np. maki, banany, pudełka proszku Brillo. Serigrafia umożliwiła Warholowi odtwarzanie wystylizowanych portretów największych gwiazd świata rozrywki, do których należeli: Brigitte Bardot, Marilyn Monroe, Elvis Presley, Jacqueline Kennedy Onassis, Marlon Brando, Elizabeth Taylor. Tworzył także wizerunki innych powszechnie znanych postaci, którymi byli wówczas Mao Zedong, Włodzimierz Lenin czy Joseph Beuys. Andy Warhol traktował wszystko co malował przedmiotowo i bez zbędnych emocji. Proszek Brillo i banknoty dolarów miały dla niego taką samą wartość jak podobizny ludzi mu współczesnych – wszystko to artykuły konsumpcyjne społeczeństwa amerykańskiego, przedmioty pop.

Tego dnia też po obowiązkowych zakupach w słowackim tesco przemieściliśmy się w nowe miejce - do serca Magurskiego Parku Narodowego - Krępnej.

Krępna rankiem dnia następnego przywitała nas słońcem więc ruszyliśmy w drogę.

Pierwszym punktem była cerkiew w Świątkowej Małej.

Dawna greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Michała Archanioła,obecnie rzymskokatolicki kościół filialny.

Cerkiew orientowana, usytuowana jest na niewielkim wzniesieniu przy drodze na południowym skraju wsi. Teren cerkiewny wyznacza ogrodzenie z dyli z drewnianą bramką konstrukcji słupowej od północy. Na wschód od cerkwi rozległy cmentarz.

Budowla posadowiona na kamiennej podmurówce, wzniesiona w konstrukcji zrębowej na jaskółczy ogon, oszalowana deskami w pionie, z gontowym fartuchem. Wieża konstrukcji słupowej o ścianach zbieżnych, w partii środkowej opierzona gontem, z zachatą i izbicą oszalowanymi w pionie. Plan wydłużony, czterodzielny z pomieszczeniami na rzutach zbliżonych do kwadratów. Sanktuarium i babiniec węższe od nawy. Od zachodu do babińca dostawiona wieża poprzedzona niewielką kruchtą. Nad sanktuarium i nawą dachy łamane, dwukondygnacjowe ze ściankami, na wieży dach brogowy – wszystkie zwieńczone baniastymi hełmami z pseudolatarnią. Nad babińcem i kruchtą dachy dwuspadowe. Dachy kryte gontem, z wyjątkiem babińca i wieży pokrytych blachą.

We wnętrzu sanktuarium całkowicie wydzielone od nawy wtórnie zmontowanym ikonostasem. W nawie i sanktuarium kopuła pozorna, w babińcu strop. Z wyposażenia cerkwi na uwagę zasługuje ikonostas z 1670 r. oraz fragmenty innych, z XVII i XVIII w., ponadto ikony z XVII–XIX w.

Cerkiew należy do typowych budowli sakralnych wznoszonych na zachodniej Łemkowszczyźnie. W jej kompozycji przestrzennej wyraźnie widoczna jest konstrukcyjna niezależność zasadniczej zrębowej bryły świątyni i słupowej wieży.

Kolejny przystanek, z którego zrezygnowaliśmy miał być w Świątkowej Wielkiej, ale ta cerkiew akurat znajduje się w gruntownym remoncie. Zatoczyliśmy więc pętlę żółtym szlakiem Magurskiego Parku Narodowego do Kotania.

W Świątkowej Wielkiej dołączył do nas pies przewodnik, który wędrował z nami aż do postoju, na którym nie dostawszy kanapki zawrócił :)

W Kotaniu również znajduje się cerkiew, w cieniu której zatrzymaliśmy się.

Cerkiew greckokatolicka pw. śś. Kosmy i Damiana,obecnie kościół rzymskokatolicki.

Czas budowy istniejącej cerkwi nie został je­dno­zna­cznie określony. Za­pew­ne wzniesiono ją w XVIII w., a gruntownie remontowano w 1841 r. W zbiorach muzealnych znajduje się wyposażenie kotańskiej cerkwi, spośród którego najstarsze zabytki pochodzą z pocz. XVII w. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej cerkiew pozostawała opuszczona. Remontowana gruntownie w 1963 r. Wówczas wokół cerkwi utworzono lapidarium, do którego przeniesiono 22 zabytkowe nagrobki, wykonane w ośrodku kamieniarskim w Bartnem. Cerkiew poddana została w ostatnich latach pracom konserwatorskim.

Cerkiew orientowana, umiejscowiona w płn. części wsi, na wysokim wzniesieniu, przy drodze wiejskiej biegnącej w kierunku płn. od szosy Krempna – Świątkowa. Teren cerkiewny otoczony drew­nia­nym parkanem z drew­nia­ną bram­ką.

Budowla konstrukcji zrębowej. Ma układ trójdzielny z wyodrębnionym sanktuarium, nawą i babińcem. Babiniec ujmuje izbicowa wieża konstrukcji słupowej o zbieżnych ścianach. Wokół niej zachata. Wysokość zrębu ścian nawy wyższa od sanktuarium i babińca. Ściany cerkwi zbieżne. Każde z pomieszczeń na planie zbliżonym do kwadratu, nawa obszerniejsza. Nawa i sanktuarium nakryte ostrosłupowymi czteropołaciowymi zrębowymi kopułami z załomami. Na wieży baniasty hełm. Dachy nad sanktuarium i babińcem w formie uskokowych brogowych kopuł zwieńczonych pseudolatarniami. Ściany i połacie dachowe pobite gontem. W babińcu otwarty strop belkowy. W zachodniej części cerkwi chór śpiewaczy.

Świątynia w Kotani, podobnie jak cerkiew w Krempnej, należy do budowli sakralnych charakterystycznych dla zachodniej Łem­kow­szczy­zny.

Opisy cerkwi zaczerpnięte ze strony Podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej